Doprinos žena srpskoj kulturi srednjeg veka
Ključne reči:
srpski srednji vek, žene, vladarke, spisateljice, rukopisiApstrakt
Poznato je da su u izgrađivanju srpske srednjovekovne kulture učestovale i žene. Obrazovane i sposobne, po pravilu pripadnice najviših društvenih krugova, starale su se o podizanju i živopisanju crkava i manastira, prepisivanju knjiga i slikanju ikona. Pored angažovanja u političkom životu i predvođenja diplomatskih misija, istaknute članice vladarskih porodica bavile su se različitim oblicima stvaralaštva. Zapamćene su kao izvrsne vezilje, sačuvani primerci crkvenoumetničkog veza predstavljaju vrhunske spomenike primenjene umetnosti srednjeg veka. Posebno mesto zauzimaju spisateljice i vladarke.
I pored pokazanog interesovanja, obuhvatna studija o doprinosu žena srpskoj srednjovekovnoj kulturi još nije napisana. Ovaj pregled, posvećen osvetljavanju pojedinih aspekata njihovog rada, zamišljen je kao mali prilog u tom pravcu. Ukazuje na delatnosti najznačajnijih žena onoga vremena: Jelene Anžujske, carice Jelene, kneginje Milice, monahinje Jefimije, Jelene Balšić, Mare Branković i Angeline Branković.
Zbog ograničenog prostora pomenute su samo najistaknutije žene srpskog srednjeg veka, kao i oblasti u kojima je njihovo delovanje bilo naročito primetno. Iz istog razloga svedena je i literatura i birani su noviji radovi, koji sadrže pregled prethodnih istraživanja. Za poneke segmente (ktitorstvo, darivanje, vez) izlaganje je maksimalno skraćeno, a izlaz je nađen u upućivanju na literaturu.
